BEDESTEN

631 Yıllık Harabe Cami, Tarihi Eser Olarak Yeni Tescillendi

Sakarya'nın eski adıyla Büyük Tersiye yeni adıyla Büyük Esence Köyü'nde bulunan 631 yıllık tarihi ahşap camii kaderine terk edilince yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı. Daha önce Bursa Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu tarafından tescili yapılmayan Orhan Gazi Cami'nin 'tarihi yapı tescili' Kocaeli Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulu tarafından yaklaşık 2 ay önce yapıldı.

Ahşap mimarisi ile dikkat çeken caminin, bölgenin Osmanlı egemenliğine girdiği 1330 yılında Orhan Gazi zamanında yapıldığı sanılıyor. Toprak zemin üzerine oturtulmuş büyük kazıklarla çakılan temel kirişler üzerine meşe kütükleri birbirine kertilerek yapılan dikdörtgen şeklindeki cami ender mimari eserler arasında yer alıyor. Vakıf kayıtlarına göre cami köy değil vakıf arazisi üzerinde bulunuyor ve eserden "Sapanca kazasına bağlı Tersiye-i Kebir karyesinde vâki merhum ve mağfiru'n-ileyh Sultan Orhan Cami-i Şerifleri" şeklinde söz ediliyor.

Köyden yaklaşık bir kilometre uzaklıkta mezarlık içinde bulunan cami ahşap taşıyıcıların iyice yıpranması ile birlikte çökme tehlikesi yaşıyor. Bu sebeple 1990'dan beri ibadete kapalı bulunuyor. Cami yıllar içinde bakım ve onarım çalışmaları sebebiyle değişikliğe uğramış durumda. 1938-40'ta ciddi bir onarım gören cami, 1970'lerde yeniden bakıma alında ancak 1967'deki depremde minaresi yıkılmış. Saçtan basit bir minare yapılan caminin ayrıca yakın zamanda ön duvarına örülen tuğla ile örülmüş. Caminin kuzeyindeki sonradan eklenen son cemaat mahalli giriş kapısının önüne, iki ahşap direğin taşıdığı bir sundurma da caminin orijinal mimarisinden hemen ayrılıyor. Köy halkı bu gün yıkılmak üzere olan cami yerine yakınına inşa edilen ve aynı isim verilen yeni camide ibadetlerini yerine getiriyor.

Tarihi Eserler, 'Restore Et-işlet-devret' Modeli ile Ayağa Kalkıyor

Vakıflar Genel Müdürlüğü, 'Restore Et- İşlet-devret' Modeli ile Unutulmuş Vakıf Eserlerini Ayağa Kaldırıyor. Bu Kapsamda, İzmir'deki Tarihi Bergama Bedesteni, Bergama Belediyesi'ne 40 Yıllığına Kiraya Verilecek. Bedesten, Belediye Tarafından Kültürel Etkinliklerde Kullanılacak.

İzmir'in Bergama ilçesinde bulunan 16. ve 17. yüzyıllar arasında inşa edilmiş klasik dönem Osmanlı vakıf eserlerinden olan Bergama Bedesteni, Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce "Restore et işlet devret" modeli çerçevesinde Bergama Belediyesi'ne 40 yıllığına kiraya verilecek. Şu anda protokol aşamasında olan bedesten, Belediye tarafından kültürel etkinlikler için kullanılacak. Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce elde edilen kira geliri ise, vakıf hayır amaçlarına uygun şekilde kullanılacak ve muhtaç aylığı, gıda yardımı, burs hizmetlerine harcanacak.

20 yıldan uzun süre kapalı ve metruk durumda kalmış ve depo olarak kullanılmış olan Bergama Bedesteni, Bergama'nın tarihi ticaret merkezinde yer alıyor. Yapılacak kapsamlı restorasyon ile Bergama Bedesteni eski ihtişamına yeniden kavuşacak.

Vakıflar Genel Müdürlüğü, Bergama Bedesten'i gibi yıllar boyunca unutulmuş pek çok vakıf eserini, 'restore et- işlet -devret modeli çerçevesinde ayağa kaldırıyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce, İzmir bölgesinde, yıllar boyu harap durumda kalmış vakıf eserler için tek tek projelendirme, restorasyon, restorasyon karşılığı kiralama gibi pek çok çalışma yürütülüyor. Bergama Bedesten'i gibi, bu yıl içinde değerlendirilecek eserlerden bazıları ise şunlar: Tire Bedesteni, Tire Yalınayak Hamamı, Ödemiş Bozdağ Hamamı, Bornova Pınarbaşı Hamamı, Konak Haremlik Selamlık Dairesi, Ödemiş Derviş Ağa Medresesi.

BERGAMA KÜLTÜR VE SANAT VAKFI BERGAMA BEDESTENİNİ KÜLTÜR VE SANATIN HİZMETİNE AÇIYOR

 16.06.2009 

Bu gün Kültür ve Sanatın Hizmetine açılan Bedesten yakın gelecekte de Turizmin hizmetine açılmalıdır. Bergama Kültür ve Sanat Vakfı olarak 73. Bergama Kermesi süresince Bergama Bedestenini kültürel faaliyetlerde kullanmak üzere Vakıflar Bölge Müdürlüğünden Tahsisini sağladık. Bergama Belediyesinin araç desteği ile Bedestenin içindeki yılların biriktirdiği moloz ve çöpler atıldı. Bedesten yapısının içerisinde bulunan sonradan ilave edilmiş briket duvarlar bir dönem değirmen olarak kullanıldığı için ilave edilen set ve sonradan yapılan sıvalar yapıya zarar vermeden kaldırılarak iç mekanının otantik görünümünün ortaya çıkarılması sağlanmıştır. Ata yadigarı eserlere sahip çıkmak, bir dünya mirası olarak ortaya koymak bizim için önemlidir.

Bergama Bedestenine Benzer proje olarak yapılmış olan Konya Ereğli (Cağaloğlu) Bedesteni ve Tekirdağ (Rüstem Paşa) Bedestenlerinin restorasyonlarının çoktan tamamlanmıştır. 1998 ve 2000 yılları arasında Bergama Bedesteni Bergama Kültür ve Sanat Vakfı tarafından kiralanmış, Bedesteninin röleve ve restorasyon projelerinin ortaya çıkarılmış, vakıf eseri olan bedestenin kira bedelinin çok yükseltildiğinden kiralamaya devam edilememiştir. 2009 Haziranında Vakıflardan geçici de olsa tahsis konusunda gelinen noktadan çok mutlu ve umutluyuz. Kültürel amaçlarla kamunun yararına kullanılacağımız Bedesten, Bergama Kermesi sürecince gerekli tedbirlerin alınarak sergilerin yer alacağı, sergi sürecince Bergamalı müzisyenlerce ses düzeni kullanılmaksızın doğal ortamda canlı müzik yapılarak mistik bir atmosfer oluşturulacaktır. Amacımız, böyle bir yapının Bergama da var olduğuna kamu oyunun dikkatini çekmek bu güne kadar bedestenin içine girmemiş Bergamalıları bu alanda ağırlamak bizleri mutlu edecektir. Bedesten yok olduktan sonra arkasından ağıt yakmak yerine bu günden sahip çıkılmasını sağlamamak ve tarihimize sahip çıkmaktır. Bedestenin restorasyonu öncesi korunması için bütün önlemlerin alınmasının gerekmektedir. Belediye ve Özel İdare tarafından çevresindeki yapıların kamulaştırma çalışmalarına bir an önce başlanması gerekmektedir. Ya da sivil toplum örgütleri ve şahıslar tarafından Bedestenin kapılarının evlat edinilerek açılması yönünde çaba harcayacağız.

Evliya Çebeli’nin Seyahatnamesi’ne konu olan, Malatya’nın Battalgazi ilçesinde yer alan Battal Gazi’nin evi restore ediliyor. 8. yüzyılda Malatya’nın Battalgazi ilçesinde doğduğu bilinen halk kahramanı Battal Gazi’nin evinde yapılan kazıda Osmanlı dönemine ait metal sikkelerle, Osmanlı ve Selçuklu dönemlerine ait seramik parçaları bulundu. Malatya Valiliği Koruma Uygulama ve Denetim Bürosu (KUDEB) Başkan Yardımcısı Bayram Güngör, Selçuklu dönemine ait olan ve “Battal Gazi Evi’’ olarak tescil edilen tarihi yapının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerine esas teşkil edecek “temizlik kazısı’’ çalışmalarına başladıklarını ve kazıyı bitirdiklerini belirtti. Güngör, temizlik kazısında Osmanlı dönemine ait bir kaç adet metal sikke, Osmanlı ve Selçuklu dönemlerine ait seramik parçaları bulunduğunu ifade etti.

Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Bölümü Başkanı Doç. Dr. İsmail Aytaç’ın başkanlığında yürüttükleri kazının ardından Battal Gazi’nin evini ayağa kaldıracak restorasyon çalışmasına sıra geldiğini dile getiren Güngör, Battalgazi ilçesinin tarihi dokusuna önemli bir katkı sağlandığını vurguladı. Battal Gazi’nin evini ve yine ilçede temizlik kazısını yaptıkları Şişman Han’ı restore edeceklerini belirten Güngör, restorasyon proje çalışmalarının devam ettiğini söyledi.